Dijk, Jos van

Dijk, Johannes (Jos) van; is geboren op 23 december 1913 te Bolsward. Hij werkte ondermeer in Amsterdam. Leerling van H.A.van der Wal (Amsterdam), van de Rijksnormaalschool voor Tekenonderwijzers en van de Rijksakademie te Amsterdam. Hij schilderde, tekende en etste figuren, portretten, havengezichten, landschappen en veel boerenerven. Jos (Johannes) van Dijk is 23 december 1913 geboren in Bolsward, als zoon van Dirk van Dijk en Aaltje Mollinga. Opleiding: • Amsterdamse Grafisch School, diploma grafisch ontwerper 1938 • Privé les Jan Pieké 1941 – 1943 • Privé les Prof H. v. d. Wal 1941 – 1944 • Rijks Normaal School akte Tekenonderwijs MO 1944 • Rijksacademie Stadhouderskade 1943 – 1945 • Na de tweede wereldoorlog korter dan 1 jaar aan de Sorbonne Parijs (tot zijn geld op was) Jos van Dijk is al heel jong gek op tekenen en schilderen. Hij was zijn hele leven dyslectisch, wat onder andere blijkt uit de schrijffouten die hij gemaakt heeft op zijn tekeningen. Zijn oudst bewaard gebleven tekeningen stammen uit 1920, toen hij slechts 7 jaar oud was. Zijn ouders zijn toen hij nog erg jong was (rond 1920) naar Amsterdam verhuisd. Zijn eerste bewaard gebleven tekening van Amsterdam stamt uit 1927 (14 jaar oud). Al voor die tijd reisde hij regelmatig door Nederland en tekende o.a. in Friesland, Drenthe, Gelderland en Noord Brabant. Een van zijn voorkeuren betreft sneeuw landschappen, de oudste tekeningen daarvan stammen uit 1928. Hij was daar zo enthousiast van dat hij letterlijk op een van die tekeningen schrijft dat hij door de sneeuw niet kan stoppen met tekenen. Zijn ouders gingen op vakantie naar de kust, waar hij ook met plezier tekende. De oudst bewaard gebleven tekening waar hij een schilderijtje in opdracht van geschilderd heeft stamt uit 1933. Toen was hij nog geen twintig jaar oud. Jos van Dijk heeft in de tweede wereld oorlog militaire dienst kunnen vermijden, mogelijk omdat hij toen zijn formele scholing heeft gevolgd. Uit zijn tekeningen blijkt dat hij nog wel door Nederland kon reizen. Zijn schetsen in de natuur maakt hij verder af door naar Artis te gaan om “de details van de dieren goed te krijgen”, zoals hij zelf op een tekening schreef. Tijdens de oorlog tekent hij soms samen met Abraham (Bram) Segaar (1888 – 1962) op de Nieuwkoopse plassen. Jos van Dijk maakte vanaf 1948 korte tijd deel van Cobra groep en kende Karel Appel, Corneille etc. persoonlijk. Hoewel zijn schilderijen uit die periode in Cobra stijl zijn, want dat verkocht toen beter, bleef hij figuratief tekenen. Vanaf midden jaren vijftig tot begin jaren zestig maakt hij enkele expedities naar de Sahara. Hij gaat dan minder schilderen voor de verkoop. Als afscheidscadeau voor zijn eerste expeditie mag een bevriende handelaar een schilderij uitzoeken. Dit schilderij belandt daarna in het Gugenheim in New York. Zijn eerste Sahara expeditie was met een MG sportauto. Tijdens die reis fotografeerde hij de sportauto in de woestijn samen met Toearegs. Deze foto’s werden weer in de MG folders in Nederland gebruikt. Zo had hij meerdere sponsors voor zijn Sahara expedities. Door de lage bodemvrijheid van de MG portwagen zat hij daarmee snel in het zand vast. Hij kocht daarom een Land Rover voor zijn volgende expedities. Hij maakte meerdere expedities door de Sahara van Marokko, Algerije, Mali (inclusief het legendarische Timboektoe. Hij vond Timboektoe tegenvallen), Libië tot Tsjaad (het Tsjaad meer) en zelfs een keer naar Egypte. Deze expedities volgden kort na de onafhankelijkheid van die landen. Dit is mede de reden dat hij het altijd over de Sahara had en niet over de individuele Noord Afrikaanse landen die hij bezocht had. Hij kon smakelijk vertellen over hoe de nieuwe machthebbers er plezier in hadden om Westerlingen lang te laten wachten bij grenzen, over hoe hij met Toeareg gidsen over pisten reed omdat de kaarten niet voldoende betrouwbaar waren (en er geen satelliet navigatie bestond), over hoe hij door super sterke thee met weinig vocht toe kon, etc. Hij had de nu bekende rotstekeningen in Tadrart Acacus al gezien voordat die in het Westen bekend waren. Hij verteld er spijt van te hebben die rotstekeningen niet zelf meer bekend gemaakt te hebben. Zijn foto’s hadden geen tijd indicatie en vormden daarmee geen bewijs dat hij er eerder geweest was. Een andere reiziger na hem is met de eer gaan strijken. Deze expedities waren tot het eind van zijn leven een grote bron van trots (en verhalen) voor hem. Tussen die expedities door is hij een keer na het andere temperatuur extreem gegaan, een tocht met de Noorse Hurtigruten naar de Noordkaap in de winter. Deze tocht was mede gesponsord door een accu fabrikant die hij kende van de Sahara expedities. Soms bleef hij na de expedities in Spanje, meestal kwam hij terug naar Nederland. In die tijd heeft hij ook tekeningen en schilderijen van Spanje gemaakt. Voor de AVRO hield hij lezingen over zijn expedities. Auto’s waren indertijd niet zo betrouwbaar. De expedities reden met minstens twee voertuigen. In het team zat een arts en meestal een monteur. Hij hield ook lezingen in kunstkringen om zijn expedities (en levensonderhoud) te financieren. Terug in Nederland liet hij rond 1968 een zeiljacht bouwen volgens eigen ontwerp, de Windrack. De thuishaven van zijn botter was Monnickendam. Hij had toen een atelier vlak bij de Sint Olafs kapel in Amsterdam. Zijn atelier was slecht geïsoleerd en dus koud in de winter, maar dat was geen probleem. Jos van Dijk had immers vaak sneeuwlandschappen buiten getekend, dus kon tegen de kou. Zijn atelier zat op de eerste verdieping. Het was een simpel gebouwtje, het gebruikte de muren van de naastliggende panden. Die panden waren onafhankelijk van elkaar verzakt, daardoor liepen de vloeren van zijn atelier scheef. Om de vloer enigszins egaliseren heeft hij veel van zijn tekeningen gebruikt, hij zei zelf wel decimeters dik. Het balkon van zijn atelier keek uit op een naaiatelier. Daar werkte Sis voor het aanbrengen van applicaties op kleding. Zo heeft hij midden jaren zestig zijn tweede vrouw Sis (of Sisca, officieel Francisca Maria) Kesseler leren kennen. Na jaren samenwonen is Jos van Dijk met Sis Kesseler getrouwd op 5 juli 1978. Het was zijn tweede huwelijk. Uit zijn eerste huwelijk had hij een zoon en een dochter. Zijn zoon is naar Nieuw Zeeland geëmigreerd. De scheiding van zijn eerste huwelijk was zo pijnlijk verlopen dat hij er nooit over sprak. Het contact met zijn zoon in Nieuw Zeeland is vele jaren later hersteld. Zijn zoon heeft hem opgezocht toen hij eenmalig naar Nederland teruggekeerd was. Zijn zoon heeft ook schilderijen meegekregen, waarvan er een in een museum in Nieuw zeeland beland is. Iets waar Jos van Dijk ook trots op was. Jos van dijk heeft in de jaren zeventig een caravan gekocht als tweede huis in Hulshorst. Dit was zijn geliefde streek die hij nog kende uit zijn jeugd. Hij heeft er veel inspiratie opgedaan voor schilderijen, etsen en gewassen pentekeningen. Terug in Nederland heeft hij zijn meeste werk gemaakt, tot royaal na zijn pensioen. Na zijn pensioen, dat wil zeggen na zijn 65e, heeft hij zijn atelier opgezegd en in een zeer kleine zolderkamer op de Bos en Lommerweg 123 drie hoog verder gewerkt. Toen hij na een val en knie blessure bij zijn caravan steeds minder goed ter been werd, bleef hij schilderen, tekenen en etsen op zijn zolder. Daarvoor gebruikte hij zijn oude tekeningen als inspiratie omdat hij er niet meer zelf op uit kon. Zijn tweede vrouw heeft nooit leren rijden. Jos van Dijk is in Amsterdam op 26 oktober 1998 overleden. Dat was de verjaardag van zijn vrouw.